(15/11/2019)
Những người bị thiếu máu có lượng tế bào hồng cầu (RBCs) trong máu thấp hơn bình thường. Nó có thể gây đau đầu, yếu, mệt mỏi và nhiều triệu chứng khác. Nó cũng có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe lâu dài nếu không được điều trị. Không có đủ chất sắt, cơ thể tạo ra ít hồng cầu hơn hoặc sẽ tạo ra hồng cầu nhỏ hơn bình thường, điều này dẫn đến thiếu máu thiếu sắt thứ phát. Nói cách khác, thiếu máu là do không nhận đủ chất sắt từ thực phẩm ăn uống hàng ngày.
Có nhiều nguyên nhân gây thiếu máu, nhưng thiếu sắt là phổ biến nhất. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thiếu sắt là chứng rối loạn dinh dưỡng hàng đầu trên thế giới. Nghiên cứu cho thấy có đến 80% người dân trên thế giới không có đủ chất sắt trong cơ thể và có đến 30% người bị thiếu máu do thiếu sắt kéo dài.
Thiếu máu thiếu sắt lúc đầu có thể rất nhẹ và các triệu chứng có thể không được chú ý. Hầu hết mọi người không nhận ra rằng họ bị thiếu máu cho đến khi được phát hiện trong xét nghiệm máu thông thường.
Khi thiếu sắt nặng, các triệu chứng có thể bao gồm:
Nguyên nhân thường gặp nhất dẫn đến thiếu máu thiếu sắt thứ phát là do chế độ ăn uống hàng ngày không đảm bảo lượng sắt cần thiết cho cơ thể. Nguồn chất sắt tốt nhất trong thực phẩm là từ thịt, cá, đậu,… tuy nhiên với những nhóm người dưới đây, bên cạnh việc tăng cường thực đơn giàu chất sắt thì vẫn nên bổ sung sắt bằng viên uống chứa sắt để tránh tình trạng thiếu máu thiếu sắt:
Cách chắc chắn nhất để biết cơ thể có thiếu máu thiếu sắt không chính là tiến hành xét nghiệm máu. Với từng trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh xét nghiệm máu khác nhau.
Xét nghiệm công thức máu toàn bộ (CBC)
Đây thường là xét nghiệm đầu tiên bác sĩ sẽ sử dụng. Xét nghiệm CBC đo lượng của tất cả các thành phần trong máu của bạn. Những thành phần này bao gồm:
Xét nghiệm CBC cung cấp thông tin về máu của bạn rất hữu ích trong chẩn đoán thiếu máu do thiếu sắt, bao gồm:
Trong thiếu máu thiếu sắt, nồng độ hematocrit và hemoglobin thấp và hồng cầu thường nhỏ hơn kích thước bình thường.
Xét nghiệm CBC thường được thực hiện như một phần của kiểm tra thể chất thông thường vì đó là một chỉ số tốt về sức khỏe tổng thể của cơ thể. Nó cũng có thể được thực hiện thường xuyên trước khi phẫu thuật.
Các xét nghiệm khác
Bác sĩ thường có thể xác nhận thiếu máu bằng xét nghiệm CBC. Nhưng họ có thể yêu cầu các xét nghiệm máu khác để xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh thiếu máu và có cách điều trị. Bác sĩ cũng có thể kiểm tra máu dưới kính hiển vi để cung cấp thêm thông tin, bao gồm:
Nếu bạn có một chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng, có khả năng bạn cũng bị thiếu vitamin và khoáng chất khác. Bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm máu khác để xác định xem bạn có bị thiếu thứ gì khác không. Có thể bao gồm xét nghiệm máu cho thiếu axit folic và thiếu vitamin B-12.
Hầu hết các trường hợp thiếu máu do thiếu sắt là nhẹ và không gây biến chứng. Tuy nhiên, nếu sắt không được bổ sung trở lại vào chế độ ăn uống của bạn, nó có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe khác.
Thiếu máu buộc tim bạn phải bơm máu nhiều hơn để bù vào lượng oxy thấp. Suy tim hoặc cơ tim mở rộng có thể xảy ra nếu thiếu sắt không hồi phục.
Ở phụ nữ mang thai, các trường hợp thiếu sắt nghiêm trọng có thể khiến trẻ sinh non hoặc nhẹ cân. Hầu hết phụ nữ mang thai dùng chất bổ sung sắt như là một phần của chăm sóc trước khi sinh của họ để ngăn chặn điều này xảy ra.
Trẻ sơ sinh và trẻ em thiếu sắt nghiêm trọng có thể gặp phải sự chậm trễ trong sự tăng trưởng và phát triển của chúng. Họ cũng có thể dễ bị nhiễm trùng hơn.
Bổ sung viên sắt có thể giúp khôi phục mức độ sắt trong cơ thể. Tùy theo mức thiếu hụt bạn có thể cần phải bổ sung sắt trong vài tháng. Để không còn hiện tượng bổ sung sắt gây táo bón, nóng trong, hiệu quả hấp thu không cao, tốt nhất người bệnh nên bổ sung sắt hữu cơ (hoặc cao nhất là sản phẩm có thành phần sắt đã chuyển hóa thành sắt ion). Viên sắt bổ sung được chọn nên đến từ các hãng uy tín, đã được kiểm chứng, kiểm nghiệm hiệu quả từ các cá nhân, tổ chức y tế uy tín.
Bạn nên ăn chế độ ăn nhiều thực phẩm giàu chất sắt và vitamin C để ngăn ngừa mức độ sắt trong máu thấp. Các bà mẹ nên đảm bảo cho trẻ ăn sữa mẹ hoặc bổ sung sắt đầy đủ ít nhất 3 tháng sau sinh. Ngũ cốc cho trẻ sơ sinh có chất sắt cũng có sẵn khi trẻ sơ sinh bắt đầu ăn dặm.
Chế độ ăn nhiều thịt đỏ, rau lá sẫm màu, trái cây khô và các loại hạt, ngũ cốc tăng cường chất sắt, hoặc bánh mì có thể giúp điều trị hoặc ngăn ngừa thiếu sắt. Thực phẩm giàu chất sắt bao gồm: Thịt, chẳng hạn như thịt cừu, thịt lợn, thịt gà và thịt bò, đậu, bao gồm đậu nành, hạt bí ngô và bí đao, rau lá xanh, như rau bina, nho khô và trái cây sấy khô khác, đậu hũ, trứng, hải sản, chẳng hạn như nghêu, cá mòi, tôm và hàu, ngũ cốc tăng cường chất sắt…
Vitamin C giúp cơ thể bạn hấp thụ chất sắt bạn ăn. Nếu bạn đang dùng viên sắt, bác sĩ có thể khuyên bạn nên uống cùng với nguồn vitamin C. Thực phẩm giàu vitamin C bao gồm: Trái cây họ cam quýt, như cam, bưởi, dâu tây, kiwi, ổi, đu đủ, dứa, dưa, và xoài, bông cải xanh, ớt chuông đỏ và xanh, bắp cải Brucxen, súp lơ, cà chua, rau lá xanh
Người ăn chay nên kết hợp thực phẩm tăng cường chất sắt vào chế độ ăn uống thường xuyên. Theo các nghiên cứu về thiếu máu thiếu sắt ở những người ăn chay cho thấy người ăn chay có thể cần gần gấp đôi lượng sắt mỗi ngày so với những người ăn các sản phẩm động vật. Điều này là do sắt từ thực phẩm thực vật không được hấp thụ dễ dàng hoặc hoàn toàn như sắt có trong các sản phẩm động vật.
Trong trường hợp nghiêm trọng, truyền máu có thể bổ sung sắt nhanh chóng. Việc truyền máu này thường thông qua đường truyền tĩnh mạch (IV) được đưa vào mạch máu.
Thiếu máu thiếu sắt thứ phát do ăn sắt không đủ chất là một tình trạng phổ biến. Bạn có thể dễ phát hiện và điều trị thông qua thay đổi chế độ ăn uống và bổ sung.