Quá trình hấp thu sắt diễn ra trong cơ thể như thế nào?

Chất sắt đóng vai trò quan trọng trong việc tổng hợp huyết sắc tố hemoglobin, vận chuyển oxy tới các mô và bộ phận trong cơ thể người. Tìm hiểu quy trình hấp thu sắt như thế nào sẽ giúp bạn biết được tầm quan trọng về nhu cầu bổ sung sắt mỗi ngày.

Cơ thể hấp thu sắt như thế nào?

Quá trình hấp thu sắt của cơ thể

Sắt là vi chất được bổ sung từ các loại thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày. Để tìm hiểu xem cơ thể hấp thu sắt như thế nào, chúng ta cần biết được quá trình phân tách và hấp thu sắt từ thực phẩm ra sao:

• Quá trình hấp thu sắt sẽ bắt đầu từ dạ dày, đi qua hành tá tràng và kết thúc tại ruột non.
• Sắt có trong các loại thực phẩm là sắt ở dạng Fe3+ heme hay non-heme, còn sắt tồn tại trong cơ thể dưới dạng sắt hydroxit hay sắt được liên kết với các protein. 
• Cơ thể không hấp thu được Fe3+ mà chỉ có thể hấp thu được Fe2+, do đó, HCl (axit clohidric) và vitamin C (acid ascorbic) sẽ có nhiệm vụ khử Fe3+ thành Fe2+ để cơ thể hấp thu dễ dàng hơn.
• Các pepsin trong dạ dày tiếp theo sẽ giúp phân tách phân tử sắt khỏi các hợp chất hữu cơ để sắt kết hợp với đường và acid amin.

Lượng thức ăn hàng ngày có thể cung cấp cho cơ thể khoảng 10 – 15mg sắt nhưng lượng sắt được hấp thu chỉ chiếm từ 5 – 15% sắt có trong thực phẩm. Do đó, những đối tượng hay bị thiếu máu thiếu sắt như phụ nữ mang thai hoặc người bị các bệnh lý gây ra do thiếu sắt cần phải sử dụng thêm thực phẩm bổ sung sắt hàng ngày.

Sắt được hấp thụ bắt đầu từ dạ dày đi qua hành tá tràng và kết thúc tại ruột non

Yếu tố kiểm soát hấp thu sắt trong cơ thể

Sắt sẽ được kiểm soát hấp thu bởi hai yếu tố gồm có nhu cầu sắt vận chuyển và sắt dự trữ trong cơ thể.

• Nếu cơ thể thiếu máu thiếu sắt, hầu hết lượng sắt bổ sung vào cơ thể sẽ được hấp thu vào niêm mạc ruột, đi vào máu và đi về tĩnh mạch cửa.
• Nếu cơ thể dư thừa sắt, lượng sắt hấp thu vào niêm mạc ruột giảm xuống, sắt dư thừa sẽ kết hợp với apoferritin tạo ra ferritin trong bào tương của tế bào niêm mạc ruột. Sau đó, ferritin sẽ được đào thải vào lòng ruột và cùng các biểu mô ruột bong ra.

Quá trình vận chuyển sắt

Sắt được vận chuyển trong cơ thể nhờ transferrin, một protein được tổng hợp tại gan, có vòng đời kéo dài 16 – 20 ngày. 1 phân tử transferrin kết hợp với 2 phân tử sắt. Khi tách ra chúng sẽ tiếp tục gắn với các phân tử sắt mới. Chỉ có ⅓ transferrin trong cơ thể bão hòa sắt. Tỷ lệ này cũng có sự thay đổi đối với những người mắc bệnh thiếu hoặc thừa sắt.

Transferrin lấy sắt chủ yếu từ các đại thực bào của hệ liên võng nội mô. Đại thực bào giải phóng sắt hàng ngày. Lượng sắt được giải phóng cao nhất vào buổi sáng và thấp nhất vào buổi chiều. Vì thế huyết tương cũng có nồng độ sắt cao nhất vào buổi sáng và giảm xuống mức thấp nhất vào buổi chiều.

Nguyên hồng cầu sẽ lấy sắt từ transferrin để tổng hợp hemoglobin. Do đó trong các nguyên hồng cầu có chứa rất nhiều receptor với transferrin.

Một phần nhỏ sắt được vận chuyển tới các tế bào không phải hồng cầu để tổng hợp các enzym chứa sắt. Khi sắt bị quá tải sắt trong huyết tương cũng tăng lên khiến transferrin bị bão hòa. Sắt thừa được vận chuyển tới các nhu mô gan, tim, tuyến nội tiết khiến sắt bị ứ đọng.

Sắt được vận chuyển trong cơ thể nhờ transferrin

Quá trình chuyển hóa sắt

Quá trình chuyển hóa sắt trong cơ thể người được diễn ra hàng ngày với chu trình sau đây:

• Khi hồng cầu chết đi, sắt từ hemoglobin được vận chuyển sang đại thực bào với hàm lượng khoảng 20mg/ngày.
• Tại đây, transferrin tiếp tục lấy sắt và vận chuyển đến tủy xương để cung cấp cho nguyên hồng cầu, từ đó tổng hợp ra hemoglobin mới.

Lượng sắt mất đi mỗi ngày sẽ được bù lại với lượng sắt có trong thực phẩm nạp cơ thể. Cùng lúc đó, lượng sắt có trong thực phẩm cũng được hấp thu và chuyển hóa thành nguyên hồng cầu.

Sắt trong cơ thể người chủ yếu tập trung tại gan, tủy xương và lá lách. Sự chuyển hóa sắt đóng vai trò quan trọng với các hoạt động sống của cơ thể. Nếu quá trình chuyển hóa sắt bị rối loạn, cơ thể sẽ gặp phải những rủi ro về sức khỏe rất nguy hiểm.

Bà bầu, người thiếu máu thiếu sắt cần uống viên sắt bổ sung hàng ngày

Sau khi tìm hiểu quá trình hấp thụ sắt như thế nào trong cơ thể chắc chắn độc giả cũng phần nào hiểu được vai trò quan trọng của khoáng chất này. Đồng thời cũng hiểu được tầm quan trọng của việc bổ sung sắt hàng ngày, đặc biệt là bổ sung sắt cho bà bầu và bổ sung sắt cho người thiếu máu là cực kỳ quan trọng.